Volwassenen met adhd passen zelden in het clichébeeld van de “drukke leerling”. In de spreekkamer zie je eerder mensen met een volle agenda en een vol hoofd: hard werkend en toch achter de feiten aan, creatief en tegelijk vastlopend op afronden. Het gaat om een patroon van aandachts- en impulsregulatie dat al sinds de jeugd aanwezig is, vandaag op meerdere plekken terugkomt en merkbaar hindert in functioneren. Deze blog helpt je dat patroon herkennen en maakt helder wanneer het tijd is om door te verwijzen.
Hoe adhd zich toont bij volwassenen
Waar kinderen met adhd vaak zichtbaar druk zijn, verschuift hyperactiviteit op volwassen leeftijd naar binnen: niet kunnen “uitzetten”, een motor in het hoofd die blijft draaien, moeite om tot rust te komen voor slaap. Onoplettendheid zie je als slordige fouten, details die wegglippen, moeite met volgorde en tijd, afspraken die net te laat komen. Impulsiviteit merk je aan te snel beslissen, door woorden heen schieten, geld of tijd te optimistisch inschatten. In relaties klinkt het als: “ik wil wel, maar het gebeurt niet”, “mijn hoofd gaat alle kanten op”, of “ik begin pas als de druk heel hoog is”. Belangrijk is dat het geen momentopname is; je ziet het terug in werk of studie, thuis en sociaal.
Kijken naar de ontwikkelingslijn
Bij volwassen adhd hoort een begin in de kindertijd. Ook zonder oude diagnose kun je het spoor vaak terugvinden: schoolrapporten met “kan meer dan eruit komt”, “laat zich afleiden”, “praat veel”; verhalen van thuis over altijd onderweg zijn, spullen kwijt, te laat beginnen aan huiswerk. Vraag expliciet naar vroege coping: deadlines najagen, nachtwerk, uitstelgedrag dat toen al spanning gaf. Als dat oude spoor samenvalt met het huidige beeld, groeit de waarschijnlijkheid dat je niet alleen naar stress of overbelasting kijkt, maar naar een neuroontwikkelingspatroon.
Meerdere contexten, wisselende presentatie
Volwassenen met adhd presteren vaak bovengemiddeld in situaties met heldere druk en interesse, en vallen uit wanneer taken saai, lang of onduidelijk zijn. Dat verklaart waarom het probleem niet “altijd” zichtbaar is en toch echt is. Let op herhaling over domeinen: planning die thuis én op werk hapert, financiële of administratieve achterstand die steeds terugkomt, relationele frictie rond afspraken en aandacht.
Wat je als professional opmerkt
Tijdens intake en vervolg valt de spreekstroom op die veel zijpaden kent, moeite met ordenen van hulpvragen, het snel oplaaien en weer wegebben van enthousiasme, en schaamte rond uitstel of vergeten. In gedrag zie je onrustig zitten, tikken, wisselen van onderwerp, of juist vermijden van langer volgehouden aandacht. Dit alles zegt los nog niets, maar samen vormt het een patroon. Als je dat patroon herkent, benoem het dan voorzichtig en onderzoek samen of er al vanaf jongere leeftijd aanwijzingen zijn, of het op meerdere plekken speelt en of het functioneren merkbaar beperkt.
Differentiaaldiagnostiek in je achterhoofd
Burn-out, depressie, angst, slaapstoornissen (zoals slaapapneu of chronisch te weinig slaap), middelengebruik en traumareacties kunnen hetzelfde beeld geven of adhd versterken. Houd die mogelijkheden actief mee in je weging. Ook lichamelijke oorzaken (denk aan schildklierproblemen) verdienen aandacht wanneer het klinisch beeld erom vraagt. Dit is precies waarom een formele diagnose niet in de spreekkamer van één generalist thuishoort, maar om een brede beoordeling vraagt.
Wanneer wordt het tijd om door te verwijzen
Verwijs door voor diagnostiek bij een consistente verdenking: klachten die al sinds de jeugd spelen, nu op meerdere levensdomeinen zichtbaar zijn en het functioneren duidelijk beperken. Versnel de verwijzing wanneer er sprake is van forse uitval op werk of studie, herhaald risicogedrag (verkeersovertredingen, ongelukken door onoplettendheid), ernstige relatie- of financiële problemen door desorganisatie, duidelijke middelenmisbruik als coping, of suïcidaliteit. Leg aan je cliënt uit dat verwijzen geen stempeljacht is, maar bedoeld om zorgvuldig onderscheid te maken en passende behandeling te organiseren.
Wat je in je verslag kunt opnemen
Een korte ontwikkelingsanamnese met concrete voorbeelden uit de jeugd; een beschrijving van het huidige functioneren per domein (werk/studie, thuis, sociaal); een samenvatting van je observaties tijdens gesprekken; en je gemotiveerde advies voor verwijzing. Eventueel kun je een korte, gevalideerde volwassenscreening laten invullen als bijlage bij de huisartsverwijzing, met de duidelijke notitie dat dit een signaleringsinstrument is en geen diagnose.
Werkalliantie en taal
Mensen met adhd dragen vaak jaren van “ik doe het fout”-ervaringen met zich mee. Een respectvolle, precieze taal helpt: je beschrijft wat je ziet, je koppelt het aan ontwikkeling en context, en je maakt duidelijk dat wilskracht niet het enige antwoord is. Herkennen én erkennen is geen eindpunt, maar het begin van gerichte hulp.
Pragmatische afronding
Zie je het patroon van adhd herkennen bij volwassenen terug bij je cliënt en past het in de ontwikkelingslijn, benoem dan helder wat je ziet en waarom je verwijst. Dat voorkomt eindeloze rondjes zelfhulp en geeft richting. Wie in Antwerpen praktijk houdt en cliënten wil ontvangen in een rustige, overzichtelijke omgeving kan bovendien veel winnen met een heldere, prikkelarme setting; een passende therapieruimte maakt onderzoek en gesprek merkbaar lichter.
Contact
Physis, Molenstraat 38, 2018 Antwerpen
— meer weten of bezichtigen: praktijkruimte te huur Antwerpen
Podcasttip: Over therapie gesproken – aflevering ADHD als superkracht (te vinden in je podcastapp)
info@physis-spaces.com
info@physis-spaces.com